„No powiedz coś. To przecież nic trudnego”
To jedno ze zdań, które wypowiedziane wobec dziecka z mutyzmem wybiórczym nie tylko nie pomaga, ale wręcz szkodzi. Odpowiedź na nie mogłaby brzmieć: „Skoro to nic trudnego, to dlaczego nie mogę wykrztusić ani słowa? Jest aż tak beznadziejnie…?”
Osoba nakłaniająca do mówienia dziecko z mutyzmem wybiórczym w powyższy sposób stosuje taką samą strategię, jak ktoś, kto na złamaną nogę zaleca wieczorny spacer po mieście – przecież to takie przyjemne i łatwe… „Tak, ale nie dla mnie”, chciałoby się odpowiedzieć.
Dawanie porad tego typu pokazuje jak duży jest rozdźwięk pomiędzy teoretycznym a praktycznym rozumieniem istoty mutyzmu wybiórczego. W teorii wiemy, że zaburzenie to charakteryzuje się milczeniem w niektórych sytuacjach społecznych, pomimo mówienia w innych, którego podłożem jest silni przeżywany lęk.
W praktyce jednak lęk może objawiać się także szeregiem innych trudności, których często nie kojarzymy z mutyzmem wybiórczym. Wśród nich znajdziemy m. in.:
- trudności ze spożywaniem posiłków poza domem, np. przedszkolu, restauracji, czy podczas wyjazdu,
- niemożność korzystania z toalety w miejscach publicznych,
- stosowanie zwrotów grzecznościowych podczas spotkań z osobami spoza najbardziej zaufanego kręgu,
- silne skrępowanie w sytuacjach wymagających swobody i spontaniczności, np. podczas gimnastyki, swobodnych kontaktów z rówieśnikami,
- głęboką niepewność w kontaktach z innymi osobami, szczególnie jeśli dotyczą one niestrukturalizowanych form spędzania czas, takich jak swobodna zabawa uwzględniająca wychodzenie z inicjatywą, spontaniczność, otwartość,
- trudności w prezentowaniu posiadanej wiedzy, np. w szkole, z którymi wiąże się ogromna frustracja i poczucie niesprawiedliwości,
- dążenie do perfekcjonizmu, który staje się tymczasową strategią radzenia sobie z lękiem, który na dłuższą metę potęguje napięcie i lęk, tworząc błędne koło,
- preferencja wobec schematyczności, braku otwartości na nowe doświadczenia, a w efekcie stawanie się coraz bardziej samotnym, co potęguje poczucie bycia nierozumianym.
Chcąc pomagać dzieciom z mutyzmem wybiórczym, należy pamiętać, że zaburzenie to nie polega tylko na milczeniu, przeciwnie, objawia się ono jeszcze wieloma innymi trudnościami, które warto mieć na uwadze.
Niniejszy artykuł jest chroniony prawami autorskimi przez Poradnię Terapii Mutyzmu „Mówię!”. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Prawa do zdjęcia należą do
Freepik.