Sprawując opiekę terapeutyczną nad dzieckiem z mutyzmem wybiórczym przyjmujemy założenie, że warunkiem poprawy jego funkcjonowania jest regularna współpraca pomiędzy środowiskiem terapeutycznym, rodziną i placówką edukacyjną. Począwszy od diagnozy, poprzez proces terapeutyczny, aż do jego zakończenia, bardzo istotne jest systematyczne konsultowanie metod pracy i kontrolowanie jej przebiegu w porozumieniu z rodziną, nauczycielami i terapeutami.
Mutyzm wybiórczy ujawnia się najsilniej w sytuacjach społecznych. Dlatego bardzo często pierwsze podejrzenia o nieprawidłowym funkcjonowaniu dziecka zwykle wysuwane są przez nauczycieli. Zarówno oni, jak i wychowawcy, szkolni pedagodzy i psycholodzy jako pierwsi zaczynają podejrzewać nieprawidłowości w funkcjonowaniu dziecka.
Niekiedy postawienie szybkiej diagnozy jest utrudnione (np. ze względu na trudności towarzyszące głównemu zaburzeniu lub na wielopostaciowość objawów). Dlatego moment postawienia jednoznacznej diagnozy dziecka może się przedłużać, co nie powinno stanowić przeszkody we wdrażaniu rozwiązań ukierunkowanych na obszary trudności, z którymi zmaga się dziecko.
Podstawowym założeniem pracy terapeutycznej jest równoległe otaczanie opieką zarówno dziecka, jak i jego rodziców lub innych znaczących osób. W zależności od umiejscowienia trudności skutkujących milczeniem dziecka, kładziony jest proporcjonalny nacisk na pracę z dzieckiem i rodziną. W przypadku dziecka jest to terapia indywidualna, której nie zastąpią zwykle interwencje w środowisku domowym lub przedszkolnym/szkolnym. W przypadku rodziców, opieka może przybrać formę konsultacji, warsztatów psychoedukacyjnych, czy terapii rodzinnej, w zależności od potrzeb i możliwości.
Terapia dziecka z mutyzmem wybiórczym najczęściej przybiera charakter indywidualny (np. gdy objawy są zbyt nasilone by wystawiać dziecko na próbę włączenia go do grupy). Warto zaznaczyć, że wraz z postępem terapii warto rozważyć włączanie dziecka do terapii grupowej, gdzie będzie w stanie trenować umiejętności społeczne nabyte w toku indywidualnej współpracy z terapeutą. Często zdarza się, że na terapię skierowane zostają dzieci, u których nasilenie objawów jest na tyle łagodne, że od początku będą w stanie uczestniczyć w terapii grupowej. Bardzo korzystnym rozwiązaniem jest równoległe otoczenie opieką rodziców dzieci z grupy terapeutycznej. Powstają wówczas dwie grupy prowadzone przez osobnych terapeutów, którzy pozostają w ścisłej współpracy, aby umiejętnie kierować dwutorowym procesem terapeutycznym.
Przebieg terapii powinien być systematycznie konsultowany podczas superwizji terapeutów, a jej efekty kontrolowane, we wszystkich obszarach funkcjonowania dziecka (przedszkole/szkoła, środowisko rodzinne i terapeutyczne).
Barbara Ołdakowska-Żyłka