Tym artykułem rozpoczynamy cykl tekstów, w których znajdą się porady dotyczące pomocy dzieciom z mutyzmem wybiórczym. Chcemy pokazać wielorakie perspektywy i opisać, w jaki sposób środowiska mogą mieć stymulujący lub blokujący wpływ na dzieci cierpiące na to zaburzenie. Dziś przyjrzymy się nauczycielom. Porady, którymi się z wami dzielimy, oparliśmy na wieloletnim doświadczeniu w Poradni.
Pierwszy dzień w szkole czy przedszkolu jest emocjonującym i trudnym przeżyciem dla każdego dziecka. Wejście w nową grupę rówieśników często wzbudza dużo strachu i niepewności. Pierwsze miesiące spędzone w nowym środowisku to przede wszystkim czas adaptacji. Dziecko próbuje się oswoić z otoczeniem i nawiązuje pierwsze kontakty. Adaptacja jest kwestią indywidualną, każde dziecko ma swoje tempo, a przyspieszanie tego procesu może przynieść odwrotny skutek. Dlatego pozwólmy dziecku w naturalny sposób zapoznać się z otoczeniem. Każdy rodzic i nauczyciel, który będzie się dziecku przyglądać i podążać za jego potrzebami, okaże prawdziwe wsparcie.
Warto przypomnieć, że wśród tych wszystkich zestresowanych czy podekscytowanych uczniów są dzieci zmagające się z różnymi trudnościami i dysfunkcjami. Nasza uwaga skupi się na dzieciach z mutyzmem wybiórczym. Często do szkoły czy przedszkola przychodzą dzieci, które nie miały wcześniej diagnozy. Skoro dziecko mówi w domu, to z perspektywy rodziców i opiekunów jego zachowanie nie wzbudza niepokoju. Jest tak, ponieważ objawy mutyzmu wybiórczego u dziecka pojawiają się w środowisku, w którym nie czuje się ono bezpiecznie.
Pierwsze oznaki tego zaburzenia możemy zaobserwować między 2. a 4. rokiem życia. W tym okresie dziecko trafia do żłobka lub przedszkola. Jeżeli dziecko nie mówi przez mies. w przedszkolu – może to oznaczać, że przechodzi jeszcze okres adaptacji. Jeśli zaś dziecko nie mówi w drugim miesiącu w placówce, a mówi w domu, prawdopodobnie cierpi na mutyzm wybiorczy i powinno być skierowane na diagnozę do specjalistycznej placówki. Tam uzyska opinię ze wskazówkami do pracy zarówno dla rodziców, jak i specjalistów.
Aby pomoc była skuteczna, niezbędna jest współpraca pomiędzy rodzicami a placówką. Dziecko z mutyzmem wybiórczym wymaga specjalistycznej opieki nie tylko w domu, ale również w szkole. Nauczyciel oprócz wykonywania swojej pracy, powinien też stymulować dziecko do pokonywania swoich barier. Jeśli zostawimy ucznia bez należytej opieki i wsparcia, objawy zaburzenia nasilą się.
Poniżej zamieszczamy 12 porad, jak możesz pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym w szkole czy przedszkolu. Mamy nadzieję, że nasze wskazówki okażą się dla nauczycieli dużym wsparciem.
- Nie wywieraj presji na komunikację werbalną, ale stwarzaj okazję do mówienia. Komunikacja niewerbalna jest lepsza niż brak komunikacji, ale staraj się stymulować komunikację werbalną.
- Jeżeli dziecko nie jest w stanie mówić w obecności grupy, stwórz sytuację do bycia z nim na sam.
- Pamiętaj, że każde wypowiedziane nawet bardzo cicho słowo jest lepsze od pokazywania.
- Zadbaj o bezpieczne warunki do komunikacji, np. zamknij gabinet na klucz i zapewnij, że nikt do niego wejdzie.
- Jeżeli dziecko zacznie mówić, pamiętaj o tym, aby nie reagować gwałtownym „aplauzem” (dziecko może się wtedy wycofać)
- Opisz jego sukcesy w indywidualnym kontakcie. Pamiętaj o zadawaniu pytań zamkniętych Dziecku mutystycznemu łatwiej przeczytać choćby jeden wers lub powiedzieć zwrotkę wiersza niż np. odpowiedzieć na pytanie, co robiłeś po południu.
- Pamiętaj, że zawsze możesz skorzystać z pomocy psychologa, który jest w twojej placówce. Wspieraj się specjalistyczną literaturą.
- Rozmawiaj z rodzicami i pytaj, jak dziecko funkcjonuje poza placówką.
- Jeśli dziecko się z tobą komunikuje, zapytaj je, jak można mu pomóc. Nie pytaj, dlaczego nie mówi!
- Zawsze bądź uważny na stan emocjonalny dziecka i reaguj na jego potrzeby.
- Nie zadawaj dziecku zadań ponad jego możliwości.
- Pamiętaj dziecko z mutyzmem wybiórczym często nie zgłasza potrzeb fizjologicznych , jak też nie je i nie pije na terenie szkoły czy przedszkola. Zwróć na to uwagę!
